Je wilt het beste voor je hond. Het is tenslotte je beste vriend. Daarom zou je graag meer willen weten over honden, Of wil je een hond en ben je aan het rondsnuffelen voor informatie? Hoe dan ook. Deze tekst is bedoeld om jou te helpen je (toekomstige) hond beter te begrijpen. En meer te leren over het welzijn van je hond.
“You can usually tell that a man is good if he has a dog who loves him΅ – W. Bruce Cameron
Honden welzijn
Is honden welzijn meetbaar? En zo ja, hoe meet je dat dan? Het simpele antwoord is: nee, het is niet meetbaar. Maar er zijn wel wel verschillende richtlijnen. Er zijn in Nederland wetten en regels voor het houden van dieren. Die kan je opzoeken op de volgende link: https://wetten.overheid.nl/Hoofdstuk2
Vijf vrijheden
Naast wat er in de wet staat heb je de 5 vrijheden als richtlijn voor dierenwelzijn. Dit noemen we voor het gemak de vijf vrijheden. Dit rapport is opgesteld in 1965 om het leven van boerderijdieren te verbeteren. Alle vijf de vrijheden zijn ook als grondslag voor de meeste wetten in Nederland wat betreft dieren.
➪ Vrij van dorst en honger
➪ Vrij van fysiek en mentaal ongemak
➪ Vrij van pijn, verwonding en ziektes
➪ Vrij van angst en chronische stress
➪ Vrij om natuurlijk gedrag te vertonen
De richtlijnen van de vijf vrijheden zijn erg ruim. Misschien nog te ruim. Om een zo compleet mogelijk beeld te schetsen van de welzijn van een hond heb je ook nog de drie welzijnsdomeinen. Ook hierin zijn de vijf vrijheden van een hond verwerkt.
Drie welzijnsdomeinen
Het welzijn van een hond kan je in drie domeinen opsplitsen. Het biologisch functioneren, gedrag en emotie. Deze drie domeinen maken samen een compleet pakket voor een hondwaardig bestaan.
Natuurlijk zijn het richtlijnen en ga ik niet specifiek in op details omdat elke hondeneigenaar anders is en zelf kiest hoe hij of zij de hond op wil voeden. Handig om te weten is dat de welzijnsdomeinen niet alleen voor honden gelden maar ook voor mensen. En in die relatie moeten zowel de behoeften van de hond als van jou als verzorger in acht genomen worden.
Ik zal de domeinen één voor één onder de loep nemen.
Biologisch functioneren
Dit domein staat voor alles wat je hond nodig heeft om lichamelijk in goede staat te zijn. De eerste dingen waar je dan aan denkt zijn eten en drinken. Daarnaast is het belangrijk dat je hond niet ziek is en geen pijn heeft. Is hij vrij van parasieten zoals vlooien en teken? Krijgt hij voldoende vachtverzorging?
Een gevoel van veiligheid hoort ook in dit domein. Bijvoorbeeld; Het dreigen met of toedoen van pijn bij je hond schaadt het biologisch functioneren van je hond. Want hij heeft pijn en daarmee is zijn gevoel voor veiligheid weg.
Een fijne plek om te slapen en een aangename omgevingstemperatuur horen hier ook bij. Dit noemen ze fysiek en thermiek comfort.
Gedrag
Mag jouw hond zelf initiatief nemen? En stimuleer jij je hond om veel natuurlijk gedrag te laten zien zoals snuffelen, graven of misschien zelfs zwemmen? Dan voldoe jij aan het gedragsdomein!
Elk ras heeft zijn eigen talenten. Onderzoek eens waar jouw hond oorspronkelijk voor gefokt is. Dit kan je veel vertellen over welk rasgebonden gedrag je kan verwachten bij je hond. Zo houden labradors van zwemmen en apporteren en zijn terriërs dol op graven. Als je niet voldoet aan deze behoeften kan de hond dit gedrag omzetten naar ander ongewenst gedrag zoals slopen of trekken aan de lijn. Dit komt omdat de motivatie om het natuurlijke gedrag uit te oefenen er bij je hond nog wel is. En als dit niet in goede banen geleid wordt moet hij zelf verzinnen hoe hij aan deze behoefte moet voldoen.
(eigen) Controle en voorspelbaarheid is voor honden net zo belangrijk als mensen. Wat houdt het precies in? Controle hebben over jezelf in een situatie. En de mogelijkheid hebben om eigen keuzes te kunnen maken. Voorspelbaarheid van bepaalde situaties geven rust.
Geloof je nog niet hoe belangrijk controle en voorspelbaarheid zijn? Dan neem ik je even mee naar de tandarts:
Je zit in de wachtkamer. Je bent nerveus want je moet zo een wortelkanaalbehandeling ondergaan. Er lopen twee tandartsen de wachtkamer binnen en je krijgt de keuze tussen tandarts A en tandarts B.
Tandarts A is een norse tandarts die gauw het klusje geklaard wil hebben. Bij deze tandarts zit je in de stoel en zonder een woord te zeggen gaat hij aan de slag. Je ligt daar compleet overgeleverd aan de tandarts. Wat gebeurd er allemaal? Wat doet hij nou? Je voelt pijn maar kan niet weg. Het klusje moet tenslotte geklaard.
Tandarts B is een hele vriendelijke man. Je wordt verwelkomd in de behandelkamer en je gaat in de stoel zitten. Terwijl de tandarts zijn handschoenen aandoet maakt hij een praatje over het weer. Daarna legt hij uit wat hij vandaag gaat doen. Een wortelkanaalbehandeling. Geen zorgen, als je pijn hebt of je wilt stoppen steek je gewoon je hand op en dan stopt hij. Voordat er iets in je mond gaat legt hij uit wat hij gaat doen. De behandeling is net begonnen en je bent toch nog een beetje onzeker. Je steekt je hand op om te controleren of hij ook echt stopt. En na het zien van jouw hand stopt de tandarts om te kijken of het gaat. Je bent gerustgesteld en de tandarts kan de behandeling voortzetten.
Welke tandarts zou jij kiezen?
Emotie
Inmiddels zijn er voldoende onderzoeken geweest om aan te tonen wat elke hondeneigenaar eigenlijk al weet. Honden hebben ook emoties. Hoe gecompliceerd deze zijn en wat ze precies voelen is moeilijk te onderzoeken. Maar wat wel vastgesteld is is dat ze dezelfde 7 emotionele systemen hebben als de mens. Hieronder de basisemoties.
- Play ➪ plezier van spel
- seeking ➭ motivatie. Letterlijk zoeken.
- Rage ➪ frustratie
- Fear ➪ angst
- Panic/grief ➪ eenzaam en/of verdrietig
- Care ➪ zorg voor een ander
- Lust ➪ geslachtsdrift
Goede sociale banden met jou en anderen zijn nodig in het leven van je hond. Hij is namelijk een sociaal dier. Hierin is spel heel belangrijk voor het welzijn.
Bronnen: www.hondenlot.nl, www.wetten.nl, boek The archaeology of mind – Panksepp & Biven, Lezing Liselot Boersma bij Annorlunda Kynologisch Kenniscentrum.